Kunst - toneelstuk

10 oktober 2025, veilingzaal Bernaerts, Antwerpen

Met enige vreugde ontdekte ik tussen de cultuurtips van de Gazet van Antwerpen het stuk ‘Kunst’ van toneelschrijver Yasmina Reza, een klassieker uit 1994. Dit najaar wordt het toneelstuk opnieuw hernomen in veilingzaal Bernaerts door enkele van mijn jeugdhelden: Stany Crets, Peter Van den Begin en Jonas Van Geel.

Om verschillende redenen zag ik de uitvoering van het stuk al enkele keren aan mijn neus voorbijgaan, maar dit was alvast dé gelegenheid om een gaatje in mijn cultuur te vullen.

Het onderwerp van deze tragikomedie is gekend: de succesvolle dermatoloog Serge koopt een peperduur schilderij - en wit canvas - van de gerenommeerde kunstenaar Andrios. Vol trots toont hij het werk aan zijn twee vrienden Marc en Ivan, die niet meteen onder de indruk zijn van zijn aankoop. Wat volgt is een hoogst intellectuele, diep filosofische en existentieel geladen discussie over esthetiek, subjectieve perceptie en (cultuur)snobisme in een postmoderne maatschappij.

Voor de vrienden het goed en wel beseffen, rijden ze zich vast in hun discussies en vliegen ze elkaar bijna letterlijk in de haren. Wat blijft er nog over van hun vriendschap aan het einde van dit stuk?

De dialogen zijn prikkelend, maar door hun acteerprestaties tillen de acteurs het stuk naar een hoger niveau. Met hun lichaamstaal, mimiek, stemgebruik en gevoel voor timing voegen deze rasacteurs een extra dimensie toe aan de toneeltekst. Hilarisch is de scene waarin Jonas Van Geel zijn beklag doet over zijn beide schoonmoeders die koste wat kost op de faire-part voor zijn nakende huwelijk willen staan. De combinatie van al deze elementen is dan ook de reden waarom ik leerlingen van een tweede en derde graad zou aanraden om naar deze toneeluitvoering te gaan kijken.

Geschreven taal wordt zoveel rijker als er acteerwerk of een 'performance' aan wordt toegevoegd. En deze acteurs slagen daar met verve in. Bovendien spelen ze het stuk in het Antwerps dialect, wat zorgt voor een naturel en een connectie met het publiek. De stevige portie humor maakt trouwens dat je sympathie krijgt voor de personages, los van hun (egocentrische) overtuigingen. Terwijl je de discussies tussen de vrienden aanhoort, ben je zelf ook je meningen aan het aftoetsen met betrekking tot moderne kunst, vriendschapsrelaties, enz.. Het toneelstuk resulteert dus (ongewild) in een zekere zelfreflectie bij de toeschouwer.

Dat gevoel ontbreekt me weleens bij amateurtoneel, omdat niet elke acteur erin slaagt om de geschreven dialogen te overstijgen. Bovendien wagen de meeste amateurgezelschappen zich niet aan psychologische drama’s.

Tenslotte zijn ook de thema’s voor leerlingen secundair onderwijs zeer actueel. De groeiende kloof tussen arm en rijk manifesteert zich o.a. in absurde en vaak exuberante bedragen die de superrijken bereid zijn om voor luxegoederen (en kunst) te betalen. Waar eindigt het snobisme en begint de goede smaak? Ook het psychologische aspect waarbij banale discussies onderhuidse spanningen tussen mensen blootleggen, moet zeer herkenbaar zijn voor jongeren. Hoe ga je zelf om met gevoeligheden in menselijke relaties en vriendschappen zonder deze op het spel te zetten?

Daarom, deze uitvoering van de klassieker ‘Kunst’ is een absolute aanrader om ook met oudere leerlingen te gaan bekijken.   

ticket - toneelstuk Kunst - Bernaerts.pdf

Download PDF • 582KB