Wat ons nog rest - jeugdboek

Aline Sax, Davidsfonds Infodok

Boekrecensie ‘Wat ons nog rest’

Afgelopen maand las ik het jeugdboek ‘Wat ons nog rest’ van Aline Sax. Het werd door de Leesjury genomineerd in de categorie 14-16 jaar. Ik ontdekte het boek toevallig in onze lokale bibliotheek en omdat ik de Leesjury nog niet kende, werd mijn nieuwsgierigheid meteen geprikkeld.

Het genre is een oorlogsroman, en het boek verrast meteen. Niet enkel gebruikt de auteur de vrije versvorm als schrijfvorm, ook vertelt ze het verhaal vanuit het standpunt van de ‘verliezer’, een 17-jarig Berlijns meisje, op het einde van de oorlog. De thematiek doet meteen denken aan de Duitse serie ‘Unsere Mütter, unsere Väter’, waarbij de Tweede Wereldoorlog niet vanuit het ‘klassieke’ standpunt van de geallieerden, maar vanuit dat van de Duitsers zelf wordt verteld.

Het verhaal

Het verhaal begint wanneer de Russen in het voorjaar van 1945 al in Berlijn staan. De stad is deels verwoest en overal heerst er chaos. De vijand rukt op en in de straten wordt hevig gevochten. Henrike, het hoofdpersonage, registreert voortdurend wat er rond haar gebeurt. Wanneer de Russen haar ouderlijk huis binnenvallen, wordt ze verkracht.

Niettemin slaagt ze er in om een ander meisje - Liesl - hetzelfde lot te besparen, door haar te redden uit de klauwen van een Amerikaanse soldaat. Het klikt meteen tussen de meisjes en Liesl nodigt Henrike uit om mee te vluchten naar het hotel van haar ouders in de bergen. Toevallig ligt het dicht bij het huis van haar oom en tante, waar Henrike als kind haar vakanties doorbracht. Na een treinrit en lange wandeling komen ze in de bergen aan. De meisjes worden met open armen ontvangen en zo eindigt het verhaal toch met een sprankeltje hoop.

Stijl

De keuze voor de vrije versvorm is bijzonder krachtig, en dwingt de auteur om korte, heldere zinnen te gebruiken. De woorden zijn zorgvuldig gekozen en regelmatig komen ze als mokerslagen binnen bij de lezer. Door deze atypische schrijfstijl ontstaat er op elke pagina een 'visuele rust', wat het boek toegankelijk maakt voor jongeren die niet graag lezen.

Boek voor leerlingen in het middelbaar?

Door de opeenvolging van acties word je meteen in het verhaal gezogen. Het vergt dan ook weinig moeite om het verhaal in één trek uit te lezen. Het taalgebruik is eenvoudig, waardoor het boek vlot leest. Ook kan ik me voorstellen dat adolescenten zich zullen identificeren met het jonge hoofdpersonage. Ondanks de ellende die beschreven wordt, blijf je doorlezen omdat je samen met Henrike hoopt op een goede afloop. Voor jongeren die zich afvragen wat er in een oorlog gebeurt met de verliezers, is het boek een absolute aanrader.

Door de oorlogen in Oekraïne en Gaza is de link met vandaag snel gelegd. Hoe overleven jongeren vandaag de dag in de uitzichtloze oorlogen waarin ze terechtgekomen zijn? Ook kan het verhaal een aanzet zijn om met leerlingen te reflecteren over uitzichtloze situaties waarin je kan terechtkomen en hoe we daar telkens weer uit geraken dankzij hulp uit onverwachte hoek en de hoop (op een betere situatie).

Persoonlijk lijkt het verhaal me eerder geschikt voor leerlingen van een tweede graad. Daarom vind ik dat de leeftijdsindicatie juist is ingeschat. De verkrachtingsscène die wordt beschreven, kan hard binnenkomen en vraagt toch om enige duiding. Het lijkt me dan ook raadzaam om leerlingen vooraf te informeren over deze scène en de situatie even te kaderen.

Meer info over het boek vind je op: https://www.alinesax.be/recensies-wat-ons-nog-rest/