Wil de jeugd nog wel in eigen taal lezen? - krantenartikel

De Standaard, 5 november 2025

Een evenement rond youngadultliteratuur in de Krook in Gent, eerder dit jaar: weinig Nederlands te bespeuren. © Fred Debrock

Toen ik onlangs in de klas de opdracht voor de boekbespreking gaf, viel het me meteen op. Minstens vijf van de vijfentwintig leerlingen vroegen me of ze een boek met Engelse titel mochten lezen. Uiteraard kon dat niet, en als leerkracht Nederlands voelde ik me toch wat in mijn eer gekrenkt: er is toch voldoende kwaliteit in onze eigen jeugdliteratuur aanwezig?

Bovenstaand artikel in De Standaard kadert in de reeks ‘Hoe futureproof is ons Nederlands?’, waarin journalisten onderzoeken hoe het met onze Nederlandse taal gesteld is, o.a. in de academische wereld.

Wat de interesse voor de Nederlandse jeugdliteratuur betreft, zijn de bevindingen ontnuchterend. Ruim één op de vijf papieren boeken die vorig jaar in Vlaanderen verkocht werden, was een Engelstalige titel – een stijging met 9,5% tegenover 2023. Ook in boekhandels staat de Nederlandstalige literatuur in de verdrukking. Tegenover één kast Nederlandstalige en vertaalde boeken staat een veelvoud aan Engelstalig aanbod. Vooral de ‘young adult’ literatuur boomt. Ongeveer een derde van de Nederlandse lezers tussen de 16 en 25 jaar leest het liefst in het Engels.

De redenen hoeven niet te verbazen. Jongeren lezen steeds minder kranten en tijdschriften en beroepen zich meer en meer op Engelstalige sociale mediakanalen voor hun nieuwsgaring. Een mooi voorbeeld zijn Booktok, Bookstagram en Booktube, onlinegemeenschappen waar tieners inspiratie opdoen over boeken en lezen als levensstijl. Daarnaast is de commerciële kracht van de Angelsaksische cultuur vele malen sterker dan de Nederlandse. Wij groeiden op in een minder geglobaliseerde wereld, maar onze kinderen dromen er nu al van om in het buitenland te studeren of er zelfs lange tijd te verblijven. De lokroep van de Engelse cultuur, noem ik het. En zolang China niet dominanter wordt, zal dat nog een tijdje zo blijven.

Persoonlijk vrees ik dat we deze trend niet meer kunnen ombuigen. Als ik één ding geleerd heb in mijn vorige carrière als marketeer, is het dat je moeilijk tegen een commerciële stroom in kan gaan, tenzij je gigantische budgetten hebt of de stroom zelf van richting verandert.

En jawel, in dat laatste punt ligt ook mijn sprankeltje hoop. Net zoals de Nederlandse kleinkunst en de Nederlandstalige ‘dialectzangers’ voor een ‘revival’ zorgden in de muziekindustrie, hoop ik dat jonge lezers vroeg of laat hun (klassieke) jeugdliteratuur gaan herontdekken. Want de journalist haalt een belangrijk punt aan: Engels kan best wel exotisch en hip aanvoelen bij onze jeugd, tegelijk ontstaat er een vervreemding van de eigen omgeving en cultuur, die uiteindelijk Vlaams blijft. Die heimwee naar hun vertrouwde wereld zou er weleens voor kunnen zorgen, dat onze jeugd ook de Nederlandse jeugdliteratuur vroeg of laat gaat herwaarderen.

Als leerkracht Nederlands zie ik het alvast als mijn plicht om mijn leerlingen zoveel mogelijk in contact te brengen met onze rijke jeugdliteratuur. Hoewel er recent geen grote jeugdschrijvers meer zijn opgestaan, zijn er heel wat jeugdboeken die de moeite waard zijn om te lezen en te ontdekken. Daarom gebruik ik regelmatig fragmenten van jeugdboeken in de lessen rond taalbeschouwingen, op toetsen, in dictees, voor spraakkunstoefeningen, enz. … in de hoop dat er links of rechts een leerling geïnspireerd raakt door een tekstfragment en op zoek gaat naar meer. Hoe heerlijk zou het zijn als ze de cursiefjes van Godfried Bomans en Simon Carmiggelt zouden verslinden, of de boeken van Jan Terlouw, Thea Beckman, Bart Moeyaert of Tom De Cock zouden herontdekken.

Intussen blijft het vechten tegen de tsunami van Angelsaksische cultuur, waaronder onze jeugd dagelijks wordt bedolven.

Misschien heeft onze Vlaamse jeugdliteratuur toch wat marketing nodig. Goed opgezette campagnes om jonge schrijvers als rocksterren te promoten of hippe leesevenementen georganiseerd in samenwerking met boekhandels en festivals. Initiatieven als ‘De week van het Nederlands’ of de 'Behoud de begeerte' tournees van enkele jaren geleden, tonen alvast hoe dat er zou kunnen uitzien.

Wie weet kunnen jeugdboeken de basis vormen voor spannende films of tv-series. Maar ach, ook op dat vlak sneuvelde enkele jaren geleden de boekenbeurs in Antwerpen al, omdat het aan creativiteit ontbrak om het hokjesdenken van de deelnemende uitgeverijen te overstijgen.

Waarom, o waarom vind ik zo weinig jeugdliteratuur terug in mijn handboeken Nederlands? Konden de uitgevers ervan de auteursrechten niet betalen? Of is het eveneens een bevestiging van de stelling uit het artikel? Begin toch bij de basis, komaan zeg!

Mocht onze Vlaamse Overheid (Vlaams-Nationaal??) plannen hebben om onze jeugdliteratuur op de krikken, ze mogen me altijd bellen. Als leerkracht zal ik met veel plezier hun marketingcampagne mee ondersteunen. Dan wordt het pensioen dat ze ons willen afpakken, misschien toch weer een beetje gecompenseerd.

Bron: Vanden Bosch, V. ( 2025, 5 november). Wil de jeugd nog wel in eigen taal lezen? De Standaard, https://www.standaard.be/media-en-cultuur/wil-de-jeugd-nog-wel-in-de-eigen-taal-lezen-het-is-jammer-dat-velen-denken-dat-lezen-alleen-in-het-engels-kan/102502343.html