Thuistaal op school - krantenartikel
- r1115807
- 25 sep
- 3 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 29 okt
De Standaard, dossier 'witte scholen'
Alweer ben ik mijn favoriete kwaliteitskrant De Standaard dankbaar voor de artikelenreeks ‘Witte scholen’, die ze lanceerden naar aanleiding van het nieuwe schooljaar.
Als leerkracht Nederlands in spé, las ik met veel interesse het artikel over Dokata, een lagere school in Gent, met een populatie van 80 tot 100 procent meertalige leerlingen in elke klas. Door de vele verhalen die ik hoorde van ervaren leerkrachten, besef ik dat deze realiteit mij binnenkort ook te wachten staat.
Waar men voorheen de thuistaal van anderstalige leerlingen in de school trachtte te verbieden, besloot men in 2015 het geweer – noodgedwongen - van schouder te wisselen. De samenstelling van de school was zodanig veranderd, dat men niet langer aan het oude dogma kon vasthouden.
Men besloot in te zetten op een sterke band met de ouders: zo groeide het vertrouwen en ontdekten de leerkrachten welke kinderen over een rijke thuistaal beschikten. Ook koos men voor een ‘actief leren’ strategie, waardoor kinderen al doende verbanden leggen tussen het Nederlands en hun thuistaal.
Maar Dokata in Gent is geen uitzondering. Sinds 2024 kunnen scholen met minstens 50 procent anderstalige leerlingen subsidies aanvragen voor professionalisering. Zo helpt de overheid om taalkrachtige leeromgevingen te creëren met behulp van een thuistaal.
Op zich vind ik het een prima zaak dat scholen en leerkrachten geholpen worden om de taalproblematiek in het onderwijs het hoofd te bieden. We kunnen onze multiculturele samenleving niet negeren en het is dan ook goed om dit pragmatisch aan te pakken. Zoals mijn promotor Roger Standaert, ooit de bezieler van het VSO in Vlaanderen, me toevertrouwde: “Een samenleving is maar zo sterk als zijn zwakste schakel.”
Maar in het licht van de schaarser wordende middelen, kan men zich toch vragen stellen bij hoeveel verantwoordelijkheid gezinnen kunnen en mogen afschuiven op de overheid om hun kinderen te integreren in een samenleving. Er komt een nieuwe realiteit op ons af, waarbij regeringen – al dan niet onder internationale druk – budgetten zullen verschuiven. Wellicht zullen we ook dat in ons onderwijs gaan voelen. Maar los daarvan zijn we de laatste jaren in een hangmatcultuur beland, waar de Vlaming voor elke klus of taak wel een subsidie weet los te peuteren, en dat ook doodnormaal is gaan vinden.
Nieuwkomers in onze maatschappij hebben gelukkig heel wat rechten, maar ook plichten. Eén daarvan is om zichzelf en hun kroost zo snel mogelijk te integreren in de samenleving voor dewelke zij gekozen hebben. En dat betekent dus ook de taal leren.
Vooraleer het verwijt te krijgen een verzuurde flamingant te zijn, verwijs ik graag even naar mijn eigen thuissituatie. Ook mijn moeder was een (Britse) immigrant, die – van zodra ze in België aankwam – avondcursussen Nederlands volgde, zodat ze snel kon deelnemen aan het verenigingsleven. Zo bouwde ze haar netwerk snel uit en voelde zich al na enkele jaren thuis in haar nieuwe vaderland. Ze moest die extra inspanning echter zelf na de werkuren leveren. Natuurlijk, ze had het grote geluk dat ze uit een nest waar verantwoordelijkheidszin haar van jongs af aan was bijgebracht.
En dat brengt me naadloos bij mijn volgende bedenking. Het artikel legt namelijk een ander pijnpunt bloot. Het is niet zozeer de anderstaligheid an sich die het probleem vormt, maar wel of het gezin kansarm of kansrijk is. Want onderzoek wees uit dat dat laatste bepaalt of kinderen al dan niet over een rijke thuistaal beschikken, waarmee ze snel de stap naar het Nederlands kunnen zetten. En om kansarmoede op te lossen, is meer nodig dan een professionele taalondersteuning voor leerkrachten en scholen.
Tenslotte is er ook het pedagogische aspect met betrekking tot de leerefficiëntie. Kiezen we voor taalondersteuning op school, dan betekent dit onvermijdelijk dat in sommige scholen een leerachterstand zal ontstaan (m.b.t. de leerdoelen). Leerlingen met een taalachterstand hebben immers veel kans om daardoor ook achter te lopen bij andere vakken. Dat is een beleidskeuze (zowel van de overheid als vanuit de school). In een homogene klas valt dat nog te organiseren, maar wat doe je in heterogene klassen waar leerlingen met twee snelheden aan het leren zijn? Een moeilijke kwestie waarbij de extra last in veel gevallen opnieuw op de schouders van de leerkrachten terechtkomt.
Opmerkingen